ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯದ ಭಿಕ್ಷಾ ವೃತ್ತಿ ಮುಕ್ತ ಭಾರತ್ (ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ ಮುಕ್ತ ಭಾರತ) ಉಪಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಇಂದೋರ್ ಅನ್ನು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಭಿಕ್ಷುಕ-ಮುಕ್ತ ನಗರವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

ವಿಶ್ವಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಗುರುತಿಸಿರುವ ಈ ಸಾಧನೆಯು, SMILE ಯೋಜನೆಯ ಉಪ-ಯೋಜನೆಯಾದ “ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಮಗ್ರ ಪುನರ್ವಸತಿ”ಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಪುನರ್ವಸತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.

ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ

ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ ಎಂದರೆ ಹಾಡುವುದು, ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದು ಅಥವಾ ವಿರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೂಲಕ ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡುವುದು.

ಸ್ಥಿತಿ: 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 4.13 ಲಕ್ಷ ಭಿಕ್ಷುಕರಿದ್ದು, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಭಿಕ್ಷುಕರಿದ್ದಾರೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ಗಣತಿ(SECC )2011 ರ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ 6.62 ಲಕ್ಷ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳು ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ.

ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆಧಾರ: ಅಲೆಮಾರಿತನ (ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ ಸೇರಿದಂತೆ) ಸಮವರ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದೆ (ನಮೂದು 15, ಪಟ್ಟಿ III), ಇಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು ಎರಡೂ ಶಾಸನ ಮಾಡಬಹುದು.

ಕೇಂದ್ರ ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಏಕರೂಪದ ಕೇಂದ್ರ ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಬಾಂಬೆ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ ತಡೆ ಕಾಯ್ದೆ, 1959, ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯನ್ನು ಅಪರಾಧೀಕರಿಸುವ ಮತ್ತು ಭಿಕ್ಷುಕರನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಕಾನೂನಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

SMILE ಯೋಜನೆ: ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿ

• 2022 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾದ ಸ್ಮೈಲ್ ಯೋಜನೆಯು 2 ಉಪ-ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆಂಡರ್(ಮಂಗಳಮುಖಿ) ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಬಲೀಕರಣ
• ಭಿಕ್ಷಾಟನಾ ಉಪ-ಯೋಜನೆಯು ಧಾರ್ಮಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿ ನಗರಗಳಂತಹ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು, ಪ್ರೊಫೈಲ್ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ಮಾಡುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
• 2023–24ನೇ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಿಂದ 2025–26ನೇ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ 8,000 ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪುನರ್ವಸತಿ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
• ಜಿಲ್ಲಾಡಳಿತಗಳು, ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಸ್ವಸಹಾಯ ಸಂಘಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗಳು ಸಮಾಲೋಚನೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಿಲೀನೀಕರಣ ಬೆಂಬಲದಂತಹ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.